Svet srpske duhovnosti na Kolarcu
Premijera koncerta za klavir i orkestar Hilandar, zvona i molitve Marka Kovača i izvođenje kompozicije Zadužbine Kosova, šest simfonijskih slika Ivana Jevtića
Subota, 14. septembar 2024. godineZadužbina Ilije M. Kolarca*izvor fotografije: Zadužbina Ilije M. Kolarca
Nije zahvalno pisati o novim delima nakon njihovog prvog izvođenja zbog toga što su premijerne interpretacije još uvek sveže, a muzičari ili solisti ne mogu najslobodnije da „dišu“ znajući da ih čeka sud publike.
Na koncertu koji je održan na Kolarcu u subotu 14. septembra, premijerno je izvedena kompozicija Hilandar, zvona i molitve za klavir i orkestar (2024) mladog kompozitora Marka Kovača. Muzika ove kompozicije je nastala kao plod ličnog doživljaja specifične religijske tematike. Sastoji se iz šest kratkih stavova u kojima kompozitor prikazuje svoj utisak manastira Hilandara, njegovu duhovnost, istoriju i mistiku. Kompozitor se služi različitim zvučnim orkestarskim bojama i stilskim kompleksima kojima dočarava svoje impresije. One se kreću od zamišljenih, intimnih, misaonih i solističkih nastupa soliste (solista je bio sam kompozitor), do međusobnih razgovora i žuborenja muzike između klavira i orkestra. Muzički potencijal orkestra iskorišćen je u svoj svojoj snazi i punoći zvuka. U muzici je primetno i insistiranje na ritmičkoj komponenti, kao i negovanje melodije koja je u određenoj meri ostala podređena ritmu. Kompozicija je ostavila utisak jednog zrelog muzičkog rukopisa kompozitora koji dobro razume izvođački sastav za koji piše. Dirigent Dejan Savić je vodio Simfonijski orkestar Radio televizije Srbije uglavnom dobro, ali sa primetnim plastičnim i nedovoljno profilisanim karakterom orkestarskog zvuka. Bilo je dosta prilika da orkestar dobije adekvatniji tretman.
Drugo delo koje je izvedeno na koncertu, Zadužbine Kosova, šest simfonijskih slika (1989) kompozitora i akademika Ivana Jevtića je nakon prvog slušanja ostavilo utisak monumentalne kompozicije. Izvođački sastav, pored simfonijskog orkestra, uključuje i soprana (Jasmina Trumbetaš), tenora (Vanja Biserčić), pojca (Jerej Aleksandar Sekulić), recitatora (Nebojša Kundačina) i mešoviti hor (Hor Radio-televizije Srbije). Ipak, u samom muzičkom toku ovog dela oseća se da je njena impozantnost preuveličana crpljenjem orkestra i hora do njihovih krajnjih granica – u prvom redu korišćenjem najviših tonova oba parta. Upravo u tom krupnom zvuku gubila se osnova i suština muzike i inspiracije koja je potekla od istoimenog književnog dela. Jasna je asocijacija i upotreba duvačkih instrumenata (u prvom redu trube), gudačkih instrumenata u kontekstu mističnih i duhovnih doživljaja, kao i upotreba melodije Dies irae i teme Himne Svetom Savi za plastično prikazivanje konkretnih kompozitorovih razmišljanja i iskustava o Kosovu. Ipak, nema njihove razrade. Stav koji možda ostavlja najjači utisak jeste drugi stav, Bitka, koji je muzički deskriptivan i zaokružen. Uloge solista, pojca i recitatora su epizodne i nedostaje komunikacija između njih koja bi dodatno potcrtala dramaturgiju dela.